Ασκοί

Στις δυτικές προσβάσεις των Λασιθιώτικων Ορέων, 10χλμ. βορειοδυτικά του Καστελλίου, στην είσοδο του Ασκιανού φαραγγιού μέσα σε ένα τοπίο εξαιρετικού φυσικού κάλλους είναι χτισμένος ο οικισμός Ασκοί.

Όπως μαρτυρούν αρχαιολογικά τεκμήρια, η ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού φαίνεται ότι υπήρχε ήδη κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Στην κορυφή του υψώματος Αμυγδαλοκέφαλο ανατολικά του χωριού, έχει εντοπιστεί Ιερό Κορυφής μεσομινωικής εποχής, καθώς και πέλεκες νεολιθικής περιόδου.

Αν και η ακριβής χρονολόγηση της ίδρυση των Ασκών δεν είναι γνωστή, πρώτες αναφορές σχετικά με τον οικισμό, χρονολογούνται την εποχή της Ενετοκρατίας. Την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας που ακολουθεί, το χωριό, σύμφωνα με απογραφές, είχε μικτό πληθυσμό χριστιανών και μουσουλμάνων. Ανάμεσα στους τελευταίους ήταν και ο αιμοσταγής γενίτσαρος Τσούλης, γιος του Αγά Μουσταφά Μπέη, ο οποίος έζησε στα τέλη 18^ου αρχές 19^ου αιώνα.

Σήμερα, μπορείτε να δείτε στο χωριό τα λείψανα της όμορφης αρχοντικής οικίας, όπου διέμενε. Το άλλοτε, εντυπωσιακό αυτό κτιριακό συγκρότημα, από το οποίο είναι ορατές ακόμα οι λιθόχτιστες καμάρες του, οικοδομήθηκε την περίοδο της Ενετοκρατίας και αργότερα, στην εποχή της Τουρκοκρατίας μετασκευάστηκε σε «κονάκι», ενώ σε μεταγενέστερους χρόνους μετατράπηκε σε φάμπρικα.