Ναός Αγίου Νικολάου στη Λύττο (Ξιδάς)

Ανάμεσα στη Λύττο και την Κασταμονίτσα, πάνω στο δρόμο που ενώνει τους δύο οικισμούς, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου. Πρόκειται για ένα μικρό μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό, το εσωτερικό του οποίου είναι κατάγραφο.

Ο τοιχογραφικός του διάκοσμος χρονολογείται το 14ο αιώνα και αποτελεί έργο λαϊκότροπου ζωγράφου. Οι μορφές των πολυπρόσωπων σκηνών, αποδίδονται με μεγάλα μάτια και χαρακτηρίζονται από έντονη εκφραστικότητα και ζωηρή κίνηση. Κάτι τέτοιο, μπορεί να παρατηρήσει κανείς στις σκηνές του Δωδεκαόρτου, που αναπτύσονται στην καμάρα, κάποιες από τις οποίες μάλιστα, ξεχωρίζουν για το ρεαλισμό τους, όπως η σκηνή της Βρεφοκτονίας πάνω από το νότιο τοίχο. Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παράσταση της φιλοξενίας του Αβραάμ που καταλαμβάνει το μέτωπο του ιερού, ενώ δυτικότερα ο Άγιος Ζωσιμάς απεικονίζεται μονήρης, κρατώντας το Άγιο Ποτήριο. Αξιοπρόσεκτα ακόμα είναι, τα σπάνια γραπτά οικόσημα του φεουδάρχη της περιοχής, που απαντούν, στο ανακουφιστικό τόξο της εισόδου, όπου διακρίνεται η κεφαλή του Αγίου Νικολάου, καθώς και στο νότιο τοίχο δίπλα στο Μιχαήλ Αρχάγγελο.