Τα ρακοκάζανα

Οι αμπελώνες της Μινώα Πεδιάδας αποτελούν τον πιο όμορφο κήπο της περιοχής και ίσως το πιο πλούσιο καθώς εκτός από τα σταφύλια και το κρασί, δίνουν στους κατοίκους της πεδιάδας και σε όλο τον κόσμο την περίφημη κρητική ρακή ή τσικουδιά.
Η ρακή έχει ως πρώτη ύλη της τα στέμφυλα ή στράφυλα, δηλαδή τη μάζα που απομένει μετά την συμπίεση του σταφυλοπολτού για την παραγωγή του κρασιού. Η ρακή είναι ποτό μονής απόσταξης, σε αντίθεση με το ούζο και το τσίπουρο. Η παραδοσιακή οικιακή απόσταξη όπως συναντιέται σήμερα γίνεται σε «καζάνια» χώρους όπου υπάρχει άδεια από το κράτος. Το έθιμο του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1920 όπου και δόθηκαν άδειες για τα ρακοκάζανα στους Κρητικούς αγρότες. Ο ιδιοκτήτης της άδειας κατέχει και τον χώρο που φιλοξενείται το καζάνι. Παραδοσιακά οι άδειες μεταβιβάζονται από πατέρα σε γιο, ενώ κάποιος μπορεί να αγοράσει από κάποιον κάτοχο την σχετική άδεια.

Τα «καζανέματα», όπως λέγονται, γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου περίοπτη θέση κατέχει φυσικά το καζάνι. Το καζάνι ποικίλει σε διαστάσεις αναλόγως την δυναμική απόσταξης του. Η διαδικασία όμως είναι πάντα η ίδια. Το καζάνι αποτελείται από 3 βασικά μέρη. Την βάση ή τσουκάλι, το καπάκι και ένα σωλήνα όπου μεταφέρεται ο ατμός. Τα στέμφυλα τοποθετούνται στο τσουκάλι, η βράση ξεκινάει, ο ατμός συγκεντρώνεται και αρχίζει η απόσταξη.

Το καζάνι όμως πέρα από ένα οικονομικό συμπλήρωμα για κάθε οικογένεια αποτελεί κυρίως ένα κοινωνικό γεγονός, μια αφορμή για γλέντι και τραγούδι. Γύρω από ένα καζάνι μπορούν να βρεθούν από 2 έως 100 άτομα. Η ποσότητα των στραφύλων ορίζει τον χρόνο του γλεντιού που μπορεί να διαρκέσει αρκετές μέρες. Τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα στο τραπέζι του κάθε ρακοκάζανου έχουν την τιμητική τους είτε ως μεζέδες είτε ως κυρίως πιάτο. Τα κάρβουνα και η χόβολη της φωτιάς του καζανιού δίνουν την λύση είτε ως εστίες μαγειρέματος είτε ως θέρμανση. Πατάτες οφτές, απάκια και λουκάνικα στα κάρβουνα, άφθονο αντικρυστό ντόπιο κατσίκι, συνοδεύουν την πρωτόρακη. Μαντινάδες, χορός, ερασιτέχνες μουσικοί αποτελούν τα καλύτερα συνοδευτικά της βραδιάς ενώ οι ευχές δίνουν και παίρνουν φανερώνοντας την την ιδιοσυγκρασία και την ετοιμολογία των Κρητικών της ενδοχώρας. «Καλόπιοτη» «πάντα σε χαρές» «καλοξόδευτη» «του χρόνου τα διπλά».

Επισκεφτείτε τους οικισμούς του Δήμου Μινώα Πεδιάδας τον Νοέμβριο και είναι σχεδόν σίγουρο ότι κάποιος θα σας καλέσει σε ένα γλέντι δίπλα στο Ρακοκάζανο.